Bel Fıtığı Nedir? Ameliyatsız Tedavisi Nasıl Yapılır ?

Bel fıtığı, bel omurgasını oluşturan 5 adet omurun arasındaki disklerin, çeşitli nedenlere bağlı olarak yıpranması, yırtılması veya yerinden kayması nedeniyle omuriliğe ve omurilikten ayrılan sinirlere baskı yapması sonucu ortaya çıkar.

Bel Fıtığı Nedir?
Omurgamızda her omurun arasında diskler vardır. Bu diskler omurlar arasında bir çeşit amortisör işlevi görür. Omurganın bel kısmı 5 adet lomber omurdan ve her biri arasındaki disklerden oluşur. Vücudumuzun temel ağırlığını en çok bu bölge taşır.

Normal bir disk iki katmandan meydana gelir. Dış katmanda bağ dokusu olan anulus fibrosus yapısı, iç katmanda ise sert akışkan bir yapı olan nucleus pulposus bulunur. Bel fıtığı, anulus fibrosus denilen dış katmanın, çeşitli nedenlerle iç katmandaki nucleus pulposusu merkezde tutaması sonucu oluşur. Bel fıtığının çeşitli boyutları vardır. Fıtığın büyüklüğü ve konumuna bağlı olarak protrüzyon, sekestre ve ekstrüde fıtık olarak tanımlanır. Bel fıtığı iki şekilde oluşur. Yaşlanmaya bağlı görülen bel fıtığı ve bir travma sonucu oluşan bel fıtığı.

Yaşlanma ile birlikte görülen, zamanla gelişen fıtık en sık görülen bel fıtığı şeklidir. Bu durumda diskin dış katmanı yaşla birlikte zayıflar ve iç katmanı içerde tutma kabiliyeti azalır. İç katman yıllar içerisinde yavaş yavaş dışarı doğru ilerler ve fıtık oluşur. Bu tip fıtıklar sadece sinir köküne bası yaparsa ağrıya neden olur. Bu şekilde oluşan fıtık ağrısı da belde değil, daha çok bacağa vuran ağrı, uyuşma, çekme, karıncalanma şikayetleri ile kendini belli eder. Yani bu tip fıtıklar 40 yaş üstü hemen herkeste görülür ve sinire baskı uygulamadığı sürece asemtomatiktir yani bir semptom yaratmaz.

Diğer tip fıtık oluşumu ise akut travma sonucu oluşan bel fıtığıdır. Bu durumda omurgaya ani binen bir yük sonucunda disk üzerinde oluşan basınç, dış katmanın iç katmanı içerde tutabilme kuvvetinin üzerine çıkar. Bunun sonucunda iç katman, dış katmanı yırtar ve bel fıtığı oluşur. Bu durumda oluşan ağrı sadece belde olabilir veya hem belde hem de bacağa doğru yayılabilir. Böyle bir travma şiddetli yüklenmeler sonucu oluşur.

Bel Fıtığının Belirtileri Nelerdir?

Bel fıtığı iki şekilde probleme yol açar. Belirtilerine bakacak olursak,

Sinir köküne bası yaptığında; sinir hattı boyunca hissedilen ağrı, uyuşma, karıncalanma hissi, Öne eğilince bacağın arkasına veya kalçaya vuran ağrı ve sabah tutukluğu olarak ortaya çıkmaktadır.

Travma sonrası oluşan bel fıtığının belirtilerine bakacak olursak; bel bölgesinde şiddetli ağrı, öne eğilirken ya da yatakta dönerken oluşan ağrı, gece uykudan uyandıran ağrı ve uyurken doğru pozisyonu bulmada zorlanma, bacağa, kalçaya veya ayağa vuran ağrı, uyuşma, karıncalanma ve kuvvet kaybı olarak söylenebilir.

Bel Fıtığı Nedenleri Nelerdir?

Sıklıkla hastanın öyküsünde geçirilmiş kaza veya travma bulunur. Yakın zamanda yapılmış ağır bir eşya kaldırma gibi bir eylem sonrası gelişebilir. Bunun dışında mesleki faktörler de önemlidir. Uzun süre oturtarak veya ayakta durarak çalışmak, çok uzun süre araç kullanmak bir süre sonra bel fıtığı rahatsızlıklarına sebep olabilir. Obezite olarak adlandırılan aşırı kiloluk hali de nedenler arasında sayılabilir. Yaş ilerledikçe omurgadaki aşınma da artacağından ileri
yaş bel fıtıkları için nedenler arasında sayılabilir.

Bel Fıtığı İçin Risk Faktörleri Nelerdir?

-Bel fıtığı riskini artırabilecek faktörler şunları kapsar:

-Hareketsiz yaşam tarzı, yanlış ve ağır yüklenmelerle spor yapmak

-Disklerde görülen dejenerasyon(yıpranma), Travma

-Aşırı kilo- obezite, ağır işlerde çalışma, genetik, sigara içmek, stres

Bel Fıtığı Tanısı Nasıl Konur?

Ağrı türünü ve yerini tespit etmeye yönelik bir klinik değerlendirmeye ek olarak herhangi bir kuvvet kaybı, duyu kaybı ve anormal refleksin dikkatli muayenesi genellikle bir bel fıtığını teşhis edip yerini belirlemek için yeterlidir. Ek olarak MRI ya da Tomografi sonuçları ile birlikte değerlendirerek bel fıtığı tedavisi konulabilmektedir.

Ameliyatsız Bel Fıtığı Tedavisi Nedir?

Modern ağrı terapisinde gelişen manuel terapi yöntemleriyle bel bölgesinde meydana gelen fıtıklar ameliyatsız tedavi edilebilmektedir.

Bazı durumlarda egzersiz ve manuel terapi uygulamaları birlikte yapılır. Hangi tedavi şeklinin uygulanacağı tamamen muayene sonucunda karar verilir.

Akut bel fıtığı durumlarında tedavinin ilk basamağında inflamasyonun azalmasına yönelik tedaviler uygulanır. Anti enflamatuar ilaçlar hekim tarafından reçete edilebilir. Ağrı azaltmaya yönelik manuel terapi uygulamaları bu dönemde yapılırken, egzersizler çok az ve çok hafif verilir.

Sinir sıkışması eşlik eden bel fıtığı durumlarında sinir kaydırma manevraları ve sinir kökündeki baskıyı azaltacak manuel terapi uygulamaları şikayetlerin ortadan kaldırılmasında etkili yöntemlerdir.

Ağrı kontrolünden sonra klinik egzersizlerle bel bölgesinde kasları ve yapıları kademeli şekilde güçlendirerek yüklenme kapasitelerini artırmayı sağlar.

Fizik tedavi modelitelerine baktığımızda sıcak ve soğuk terapiler, hidroterapi, elektroterapi yöntemleri ile dokular üzerinde oluşan ödemin ortadan kaldırılması hedeflenerek kas spazmının hafifletilmesi sağlanır.

Fizik tedavi sonrası iyileşmenin stabil hale gelmesi ve vücuda eski hareketliliğine yeniden kazandırılması için bir dizi egzersizden oluşan rehabilitasyon süreci tedavinin seyrinde önemli yer teşkil etmektedir. Rehabilitasyon egzersizleri kasları kuvvetlendirmeyi amaçlarken aynı zamanda karın ve sırt kaslarını kuvvetlendirerek vücut üzerinde doğal bir korse oluşumuna yardımcı olur.

Bel Fıtığında Cerrahi Müdahale Ne Zaman Gereklidir?

Belirgin, ilerleyici nörolojik bulgular varsa, örneğin düşük ayak, refleks kaybı ya da ürolojik problemler (idrar tutamama) gibi durumlarda ameliyatı düşünmek gerekir.

Bel Fıtığı İçin Uygulanabilecek Egzersizler Nelerdir?

Bel fıtığı egzersizleri tamamen kişiye özel dizayn edilmelidir. Örneğin kimilerinin bel kasları güçlü iken kimilerinin karın kasları güçlüdür. Kimilerinde bel bölgesi kaslarda gerginlik varken kimilerinde bel eklem hareketi azalmıştır. Bu nedenle verilen egzersiz programları kişinin durumuna özel olmalıdır. Kişinin güçlü ve zayıf yanları göz önüne alınarak egzersiz programı dizayn edilmelidir.

Erken dönemde mobilite egzersizleri özellikle lomber omurganın rotasyon yönünde yüksüz egzersizler planlanarak dolaşım artırılır, iyileşme desteklenir. İlerleyen dönemde stabilite ve motor kontrol egzersizleriyle devam edilir son aşamada kuvvetlendirme egzersizleri planlanır.

Sıkça Sorulan Sorular

Bel fıtığı her zaman bel ağrısı yapar mı?

Hayır, sadece akur yaralanmalarda bel ağrısı olabilir, yaşa bağlı dejenerasyona bağlı fıtıklarda genelde sinir köküne baskı varsa semptom ortaya çıkar, bu semptomlar da belde değil bacaklarda ağrı-uyuşma-karıncalanma şeklinde görülür.

Bel Fıtığından Dolayı Ameliyat Olmam Gerekir Mi?

Güncel çalışmalarda ortaya çıkan bulgulara göre bel fıtıklarında sadece %3 oranda cerrahi gerekir. Eğer refleks kaybı, kuvvet kaybı(düşük ayak gibi), inkontinans (idrar tutamama) gibi nörolojik bulgular varsa vakit kaybetmeden beyin ve sinir cerrahına muayene olmak gerekebilir.

Masa Başı Çalışan Kişiler Bel Fıtığı ve Bel Ağrılarını Önlemek İçin Ne Yapmalı?

Uzun süre hareketsiz kalmak bel sağlığı için zararlıdır. Bu tarz işlerde çalışan kişiler saat başı kısa süreli 10-15 dakika yürüyüş ya da çeşitli esneme egzersizleri yapmalı, bel bölgesini hareket ettirerek o bölge kaslarını ve eklemlerini yüklemelilerdir. Düzenli olarak yapılacak orta seviyeli sporlar da bel ağrılarından korunmak için faydalı olacaktır.

Bel Fıtığı İçin Korse Tedavisi Etkili Midir?

Bazı durumlarda bel fıtığı korsesi kullanmanızı önerilebilir. Bel fıtığı korsesi ağrıları azaltmada yardımcı olabilir fakat fıtıklaşan diskin iyileşmesini sağlayamaz.

Bel Fıtığından Korunmak İçin Nelere Dikkat Etmek Gerekir?

Bel fıtığı rahatsızlığı olan kişiler kilo kontrolü yapmalı, ağır kaldırmamalı ve çok uzun süre oturur pozisyonda ya da ayakta kalmamalıdır. Sadece bel ve karın kaslarını güçlendirmek için değil tüm vücudunu kuvvetlendirmek için haftada 2-3 gün kişiye özel egzersiz yapılabilir.