Skolyoz Nedir ? Tedavi Yöntemleri Nelerdir ?

Skolyoz, omurganın yana doğru eğrilmesiyle oluşan üç boyutlu bir deformitedir. Skolyoz belirtileri hızlı büyümenin olduğu 6-8 yaş ve 10-12 yaş aralığında görülebilmektedir. Yanlış duruş pozisyonu, yanlış ve ağır çanta taşıma ve düz tabanlık gibi etmenler skolyozun ilerleyişini tetikleyebilmektedir. Erken yaşta konulan skolyoz teşhisi ile günümüzde pek çok tedavi yöntemleri, fizik tedavi manuel terapi ve üç boyutlu düzeltici egzersizler ile omurgada oluşan bu eğriliğin önüne geçilebilmektedir. Skolyoz önlenebilir ve düzeltilebilir bir rahatsızlıktır.

Skolyoz Nedir?

Omurganın sağ ya da sol tarafa doğru eğrilmesi ile karakterize olan skolyoz, günümüzde yaygın olarak görülen ortopedik bir deformitedir. Eğrilik derecesi değişen hastalığın tedavisi de bu dereceye ve belirtilere göre planlanmaktadır.

Kendiliğinden düzelme ihtimali çok düşük olan omurga eğriliği fizik tedavi, üç boyutlu özel egzersizler, korse uygulamaları ve cerrahi müdahaleler ile tedavi edilebilmektedir.

Skolyoz, kız çocuklarında erkeklere oranla 8-10 kat daha fazla görülür. Ergenlik öncesi 6 aylık dönem ve ergenliği takiben 12 aylık dönem skolyozun ilermesi anlamında en riskli dönemlerdir.

Skolyoz, omurganın yapısal problemleri, nöromusküler problemler, bacak kısalığı gibi nedenlerle de oluşabilir ancak skolyozun oldukça büyük bir kısmı (>%80) idiopatiktir (nedeni bilinmemektedir). Skolyozun birden çok nedeni olabilir ve çoğu zaman birden fazla sebebin birleşimi ile ortaya çıkar. Skolyoz, fizyolojik dengenin bozulması sonucu ortaya çıkan bir sendrom olarak kabul edilmektedir.

Skolyoz Belirtileri Nelerdir?

- iki omuz arasında asimetri

- bir kürek kemiği diğer kürek kemiğinden daha yüksekte veya belirgin

- bel veya sırtta asimetri

- kalça asimetrisi

- bacak boyu eşitsizliği

- aşırı bel oyuntusu

- kişi öne eğildiğinde bir tarafın daha yüksekte kalması

- dik durmada zorluk

- kişi kıyafetini giydiğinde üzerine tam oturmaması

gibi fiziksel bulgu/bulgular görülür.

Skolyoz Türleri Nelerdir?

İdiopatik skolyoz

En sık görülen skolyoz türü; sebebi tam olarak aydınlatılamayan ‘idiopatik’ skolyozdur. Omurgada yana doğru eğilme ‘S’ veya ‘C’ şekilli olabilir. Yana doğru eğilme dışında omurların kendi etraflarında dönmesi de en hafif formlar dahil olmak üzere tüm idiopatik skolyozlarda görülür. Omurlardaki bu dönme sırtta veya belde asimetrik çıkıntılar oluşmasına sebep olur.

Nöromusküler Skolyoz

İkinci en sık görülen skolyoz tipi nöromuskuler skolyozdur. Nöromusküler skolyozun temel nedenleri arasında kas veya sinir hastalıkları yer alabilmektedir. Sinir hastalıkları beyin ve omurilikten kaynaklanabilir; kas hastalıkları ise çocukluk ve daha ileriki dönemlerde görülebilir.

Konjenital Skolyoz

Üçüncü sıklıkla ise konjenital skolyoz görülür. Anne karnındaki çocuğun gelişimi sırasında ortaya çıkan omurga anomalilerine bağlı bir skolyoz türüdür. Konjenital skolyoz ilk yıllarda hızlı bir ilerleme gösterir. Bu sebeple erken dönemlerde ortaya çıkan konjenital skolyozun tedavi süreci küçük yaşlarda cerrahi müdahaleyi gerektirebilir.

Bunların dışında, nörofibromatozis, çeşitli romatizmal hastalıklar, osteogenezis imperfecta, marfan sendromu, Ehler Dsanlos gibi çeşitli bağ dokusu hastalıkları, omurga kırıkları, omurga enfeksiyonları, Morquio, Gaucher hastalığı gibi çeşitli metabolik hastalıklar ve bazı genetik sendromik hastalıklar skolyoza neden olabilir.

Skolyoz Tanısı Nasıl Konur?

Skolyoz tanısı koyabilmek için fiziksel muaneye ve radyolojik ölçümler yapılması gereklidir. En iyi teşhis için hastanın röntgeni çekilmeli, radyolojik ölçümler yapılmalı ve fiziksel bulgular dikkatle incelenmelidir.

Skolyoz Tedavisi

Skolyoz tedavi seçeneklerine baktığımızda, eğriliğin derecesine, tipine, kişinin yaşına ve omurganın fonksiyonel yapısına göre konservatif ya da cerrahi olarak ikiye ayrılır.

- Konservatif (ameliyatsız) tedaviler, fizik tedavi, manuel terapi, spesifik düzeltici egzersizler ve korse uygulamaları ile yapılır.

- Cerrahi tedavilerde omurga deformitelerini düzeltmek için ameliyat yapılır. Genelde 50 derece üzerindeki eğriliklerde cerrahi düşünülür. Daha düşük dereceli eğriliklerde egzersiz ve korse tedavileri yapılır.

Skolyoz Tedavisinde Konservatif (Ameliyatsız) Tedaviler

Skolyoz tedavisinde eğriliğin yeri, tipi, açısı, kişinin fiziksel durumu; düz tabanlık, omurga, kalça, diz ve ayak bileği eklemlerinin hareket yetenekleri, nörofizyolojik kontrolleri, gövde ve bacak kaslarının kuvvetleri değerlendirilerek kişiye özel tedaviler planlanır.

Skolyoz tedavisinde ilk hedef eğriliğin ilerlemesinin önüne geçmek, omurları orta hatta yaklaştırmak ve mümkünse cobb açısını azaltıp cerrahinin önüne geçebilmektir.

Ayrıca kişinin omurgasının fonksiyonelliğini korumak, kozmetik olarak daha iyi bir görüntü elde etmek hedeflenir.

Fizik tedavi ve manuel terapi yöntemleriyle eğriliğin durumuna ve omurganın yapısına göre çeşitli uygulamalarla egzersizlerin etkinliğini artırmak, özellikle alt ekstremite eklemlerinin mobilitesini ve stabilitesini artırarak fizyolojik dengeyi hızlıca artırmak hedeflenir. Ayrıca düzeltici yönlerde mobilizasyonlarla omurganın ilgili bölgesine hareket yeteneği kazandırılarak daha hızlı sonuç alınması hedeflenir.

Düzenli yapılan üç boyutlu spesifik skolyoz egzersizleri ile omurgada oluşan eğriliğin önüne geçmek hedeflenir. Bu egzersizler eğriliğin yerine, tipine, açısına göre değişir yani kişiye özeldir.

Korse uygulamaları 20 ile 45 derece arasında eğrili olan kişilerde uygulanabilmektedir. Korse kullanma süreleri kişiden kişiye ve eğriliğin durumuna göre değişmekle beraber genelde günlük 22-23 saat olarak planlanır. Korse kullanmaya başlarken ve korse kullanmayı sonlandırırken belirli bir protokol izlenir, hemen sonlandırma yapmaktan kaçınılmalıdır. Kişi korse kullanırken de egzersizlerini yapmalıdır.

Skolyoz alanında uzman doktor, fizyoterapist ve ortez uzmanından oluşan bir ekip ile takip edilmesi gereken bir deformitedir.